Page 19 - แม่ดีเด่นราชภัฏ ประจำปี ๒๕๖๗ : สำนักศิลปะและวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏอุบลราชธานี
P. 19
ประวัติเพลงค่าน้ำนม
เพลงค่าน้ำนม ประพันธ์โดย ครูไพบูลย์ บุตรขัน ซึ่งมีการขับร้องและบันทึกเสียงครั้งแรก
โดย ชาญ เย็นแข เมื่อ พ.ศ. ๒๔๙๒ ซึ่งได้รับคำชื่นชมเป็นอย่างมาก ทั้งยังเป็นบทเพลงที่สร้างชื่อเสียง
ให้กับ ครูไพบูลย์ บุตรขัน และชาญ เย็นแข มากที่สุด และได้รับการยกย่องว่าเป็นบทเพลงที่เป็นรากฐาน
ของเพลงลูกทุ่ง ในงานกึ่งศตวรรษเพลงลูกทุ่งไทย เมื่อวันที่ ๑๒ กันยายน พ.ศ. ๒๕๓๒
เพลงค่าน้ำนม เป็นเพียงหนึ่งในบทเพลง จำนวน ๕-๖ เพลง ที่ครูไพบูลย์ บุตรขัน ได้แต่งให้
กับมารดา คือ นางพร้อม ประณีต (ครูไพบูลย์ มีนามสกุลเดิมว่า ประณีต) ที่เป็นผู้ดูแลครูไพบูลย์
อย่างใกล้ชิดมาตลอด ตั้งแต่วัยหนุ่ม ซึ่งถึงแม้ครูไพบูลย์จะป่วยเป็นโรคเรื้อนที่ได้รับความรังเกียจ
จากบุคคลทั่วไป แต่คุณแม่ก็ยังคงดูแลครูไพบูลย์ด้วยความรักความเอาใจใส่โดยไม่รังเกียจ จนกระทั่ง
คุณแม่ได้เสียชีวิตในวัย ๗๐ กว่าปี เมื่อวันที่ ๓๐ เมษายน พ.ศ. ๒๕๐๘
เพลงค่าน้ำนม เป็นเพลงแรกที่ ชาญ เย็นแข ได้รับการบันทึกเสียง โดยในครั้งแรก ครูไพบูลย์
ตั้งใจจะให้ บุญช่วย หิรัญสุนทร เป็นผู้ขับร้องบันทึกเสียงกับวงดนตรีศิวารมย์ของ ครูสง่า อารัมภีร
แต่บุญช่วย หิรัญสุนทร เกิดป่วยไม่สามารถมาร้องได้ ครูสง่าจึงเสนอให้ ชาญ เย็นแข ซึ่งเป็นลูกศิษย์มา
ขับร้องแทน
ในการขับร้องบันทึกเสียงครั้งแรก ครูสง่า อารัมภีร เป็นผู้เล่นเปียโน บันทึกเสียงเพียงไม่กี่ครั้งก็
ใช้งานได้ เรียบเรียงเสียงประสานโดย สง่า อารัมภีร และประกิจ วาทยกร (บุตรชายพระเจนดุริยางค์)
วางจำหน่ายเมื่อ ๔ มิถุนายน พ.ศ. ๒๔๙๒ โดยบริษัทนำไทย จำกัด แผ่นเสียงตราสุนัขสลากเขียว
แผ่นครั่งขนาด ๑๐ นิ้ว ความเร็ว ๗๘ รอบต่อนาที ขายได้ ๘๐๐ แผ่น
หลังจากแผ่นเสียงเพลงนี้ออกจำหน่าย ได้รับความนิยมเป็นอย่างมาก ลาวัณย์ โชตามระ
นักหนังสือพิมพ์บันทึกไว้เมื่อ พ.ศ. ๒๕๐๘ ว่า
“เป็นประวัติการณ์ที่ว่า พอถึงวันแม่ซึ่งทางการยุคหนึ่งกำหนดให้ถือเอาวันที่ ๑๕ เมษายน
ตลอดวัน วิทยุก็จะกระจายเสียงแต่เพลงที่เขาแต่งขึ้น นั่นคือ เพลงค่าน้ำนม”
เพลงค่าน้ำนม
แม่นี้มีบุญคุณอันใหญ่หลวง ที่เฝ้าหวง ห่วงลูกแต่หลังเมื่อยังนอนเปล
แม่เราเฝ้าโอ้ละเห่ กล่อมลูกน้อยนอนเปลไม่ห่างหันเห ไปจนไกล
แต่เล็กจนโตโอ้แม่ถนอม แม่ผ่ายผอมย่อมเกิดจากรักลูกปักดวงใจ
เติบโตโอ้เล็กจนใหญ่ นี่แหละหนาอะไร มิใช่ใดหนาเพราะค่าน้ำนม
ครวญคิดพินิจให้ดี ค่าน้ำนมแม่นี้ จะมีอะไรเหมาะสม
โอ้ว่าแม่จ๋า ลูกคิดถึงค่าน้ำนม เลือดในอกผสม กลั่นเป็นน้ำนมให้ลูกดื่มกิน
ค่าน้ำนมควรชวนให้ลูกฝัง แต่เมื่อหลังเปรียบดังผืนฟ้าหนักกว่าแผ่นดิน
บวชเรียนพากเพียรจนสิ้น หยดหนึ่งน้ำนมกิน ทดแทนไม่สิ้นพระคุณแม่เอย ...
๑๗
