Page 22 - ซอสองสายไทย : ณณฐ วิโย มหาวิทยาลัยราชภัฏอุบลราชธานี
P. 22
๔ ซอสองสายไทย
ุ
ิ
ปรากฏในคัมภีร์โบราณ เช่น มหาวงศ์พงศาวดารลังกา ชาดกพทธศาสนาในอนเดีย และนิทาน
ิ
เปอร์เซียในอหร่าน เป็นต้น ส่วนชาวฮั่น หรือจีนยุคโบราณ เรียกดินแดนแห่งนี้ว่าจินหลิน หรือกิมหลิน
ซึ่งมีความหมายเช่นเดียวกันกับชื่อสุวรรณภูมิที่หมายถึง แผ่นดินทอง ดินแดนทอง แหลมทอง ฉะนั้น
ุ
สุวรรณภูมิจึงไม่ใช่ชื่อรัฐหรืออาณาจักร แต่เป็นชื่อดินแดนแผ่นดินใหญ่ของอษาคเนย์หรือเอเชีย
ิ
ตะวันออกเฉียงใต้ปัจจุบันที่ขนาบด้วย ๒ มหาสมุทร คือ มหาสมุทรแปซิฟกอยู่ทางด้านตะวันออกกับ
มหาสมุทรอนเดียอยู่ทางตะวันตก ส่งผลให้ดินแดนสุวรรณภูมิเป็นศูนย์กลางการแลกเปลี่ยนค้าขาย
ิ
หรือ “จุดนัดพบ” หรือ “สะพานแผ่นดิน” เชื่อมโยงระหว่างโลกตะวันตก ซึ่งหมายถึงอนโด-เปอร์เซีย
ิ
และอาหรับ กับโลกตะวันออกซึ่งหมายถึงฮนและอน ๆ จนกระทั่งก่อให้เกิดความมั่นคงและมั่งคั่ง
ื่
ั่
ู
จนมีรัฐใหญ่ ๆ เกิดขึ้นในยุคต่อมา เช่น ทวารวดี ศรีวิชัย ฟนัน เจนละ ทวารวดีศรีอยุธยา อโยธยา
ศรีรามเทพ ละโว้ จนถึงกรุงศรีอยุธยา ฯลฯ ดึงดูดให้ผู้คนจากที่ต่าง ๆ ทุกทิศทางเคลื่อนย้ายเข้ามา
ั
ตั้งหลักแหล่ง ทำให้เกิดความหลากหลายทางชาติพนธุ์ที่ผสมผสานทางสังคมวัฒนธรรมและเผ่าพนธุ์
ั
จนเป็น “คนไทย” วัฒนธรรมไทย และเครือญาติชาติประเทศต่าง ๆ ในปัจจุบัน (สุจิตต์ วงษ์เทศ.
๒๕๕๓ : ๓๐-๓๑)
หลัง พ.ศ. ๑๐๐๐ รัฐน้อยใหญ่ในดินแดนสุวรรณภูมิที่อยู่ใกล้ทะเล เริ่มรับเครื่องดนตรีจาก
วัฒนธรรมที่ก้าวหน้ากว่าทั้งทางตะวันตกและตะวันออก มาใช้งานทางศาสนาและการเมือง
การปกครองในราชสำนัก โดยรัฐน้อยใหญ่เหล่านี้ค่อย ๆ รับศาสนาพุทธ-พราหมณ์มาก่อนแล้ว จากนั้น
ค่อย ๆ เติบโตขึ้นจากชุมชนบ้านเมืองดั้งเดิมที่ติดต่อแลกเปลี่ยนค้าขายบนเส้นทาง “การค้าโลก”
ทางตะวันตก คือ ชมพทวีปหรืออนเดีย ลังกาทวีปหรือศรีลังกา เปอร์เซียหรืออหร่าน กับทางตะวันออก
ู
ิ
ิ
ั่
คือ จีนหรือฮน ทั้งนี้ เครื่องดนตรีจากตะวันตกในวัฒนธรรมอนโด-เปอร์เซีย คือ อินเดียกับอหร่านนั้น
ิ
ิ
แพร่เข้ามาพร้อมกับศาสนาพราหมณ มีเครื่องดนตรีที่รับมาหลายอย่าง โดยหนึ่งในนั้นคือ ซอสามสาย
์
ซึ่งเปอร์เซียหรืออหร่าน เรียกว่า “กะมานเชะฮ” (Kamanche/Kamancheh) อินโดนีเซียและมาเลเซีย
์
ิ
เรียก “เรอบาบ” กัมพชาเรียก “โตรแขมร์” (ซอเขมร) เขมรสูงที่สุรินทร์เรียก “ซอกันตรึม” ทางล้านนา
ู
เรียก “สะล้อ” แต่รูปร่างและขนาดต่างกัน ส่วนเครื่องดนตรีจากวัฒนธรรมตะวันออก ซึ่งหมายถึง
วัฒนธรรมจีนหรือฮน ได้แพร่เข้ามาพร้อมกับการค้า โดยมีเครื่องดนตรีที่รับมา เช่น เครื่องดีด คือ
ั่
่
พณ ๕ สาย และเครื่องสี มี ซอด้วง ซออ เป็นสำคัญ (คำว่า “ซอ” เป็นคำเขมร เขียน “ทร” อาน “ตรัว”
ู้
ิ
ล้านนาเรียก “สะล้อ หรือซอล้อ”) (เจนจิรา เบญจพงศ์. ๒๕๕๕ : ๔๘๒-๔๘๔)
ทั้งนี้ ในการรับเอาวัฒนธรรมต่าง ๆ มาจากต่างชาติที่เข้ามาในดินแดนแถบนี้นั้น มิได้เป็นการ
ื่
รับเอาแบบอย่างมาใช้เสียทั้งหมด แต่ยังมีการปรับปรุงดัดแปลงและพฒนาเพอให้เหมาะสมกับบริบท
ั
และสภาพทางสังคมของตนเองอกด้วย
ี
ณณฐ วิโย
