Page 26 - ซอสองสายไทย : ณณฐ วิโย มหาวิทยาลัยราชภัฏอุบลราชธานี
P. 26
๘ ซอสองสายไทย
นอกจากพบหลักฐานการปรากฏเครื่องดนตรีประเภทเครื่องตี เครื่องดีด และเครื่องเป่า
ั
ื้
ในดินแดนอนเป็นพนที่ประเทศไทยปัจจุบันแล้ว ยังมีการค้นพบหลักฐานการปรากฏเครื่องดนตรี
ประเภทเครื่องสี ตระกูล “ซอ” ในหลักฐานทางประวัติศาสตร์และโบราณคดีต่าง ๆ อยู่หลายประเภท
เช่น ศิลาจารึก หนังสือ วรรณคดี จดหมายเหตุพงศาวดาร สมุดภาพ ภาพจิตรกรรมฝาผนัง
ประติมากรรมปูนปั้น ฯลฯ ซึ่งหลักฐานดังกล่าวนี้พบในดินแดนที่เป็นประเทศไทยปัจจุบัน นับตั้งแต่
สมัยทวารวดี สมัยสุโขทัย สมัยกรุงศรีอยุธยา สมัยกรุงธนบุรี ต่อเนื่องมาจนถึงสมัยรัตนโกสินทร์
ปรากฏหลักฐานดังมีรายละเอียดต่อไปนี้
สมัยประวัติศาสตร์ไทยก่อนพุทธศตวรรษที่ ๑๘
หลักฐานทางโบราณคดีที่เกี่ยวข้องกับเครื่องดนตรีไทย ประเภทเครื่องสี ตระกูล “ซอ”
ซึ่งเก่าแก่เท่าที่สามารถสืบค้นได้นั้น เริ่มปรากฏหลักฐานที่มีการบันทึกไว้อย่างชัดเจนในวัฒนธรรม
ทวารวดี ที่มีศูนย์กลางอยู่แถบชายทะเลฟากตะวันตกแพร่กระจายขึ้นไปทางภาคเหนือและ
ุ
ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ เมื่อราวพทธศตวรรษที่ ๑๑-๑๖ ต่อเนื่องมาจนถึงหลักฐานในโบราณสถาน
ู
ที่ได้รับอทธิพลมาจากวัฒนธรรมขอมที่มีศูนย์กลางอยู่ที่กัมพชา ซึ่งได้แพร่กระจายเข้ามาในดินแดน
ิ
ุ
ภาคตะวันออกเฉียงเหนือรวมทั้งภาคกลางของประเทศไทย ในราวพทธศตวรรษที่ ๑๕ ถึงกลาง
พุทธศตวรรษที่ ๑๘ โดยปรากฏหลักฐานที่บันทึกไว้ในช่วงเวลาดังกล่าวมาข้างต้น ดังนี้
สมัยทวารวดี ถือเป็นอาณาจักรโบราณสมัยแรกก่อนชาวสยามจะเข้ามาปกครองดินแดน
ุ
ในสุวรรณภูมิ กำหนดอายุราวช่วงพทธศตวรรษที่ ๑๒-๑๖ ทั้งนี้ ศาสตราจารย์ ยอร์ช เซเดส์ (George
Coedès) และสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ เป็นกลุ่มบุคคลแรกที่กำหนด
เรียกชื่อดินแดนที่เมืองโบราณเหล่านี้ตั้งอยู่ว่า “ทวารวดี” โดยใช้เหตุผลของตำแหน่งที่ตั้งอาณาจักร
โบราณตามบันทึกของภิกษุจีนเฮยนจังหรือพระถังซัมจั๋ง (Hiuan-tsang) ซึ่งเดินทางจากเมืองจีนไป
ี้
ิ
ี้
ประเทศอนเดียทางบก เมื่อราวปี พ.ศ. ๑๑๗๒–๑๑๘๘ และภิกษุจีนอจิง (I-Sing) ซึ่งได้เดินทางไป
อนเดียโดยทางทะเลในช่วงเวลาต่อมา ได้กล่าวถึงดินแดนที่มีชื่อว่า “โต-โล-โป-ตี้” (To-Lo-Po-Ti)
ิ
ว่าเป็นดินแดนที่ตั้งอยู่ระหว่างเมืองศรีเกษตร (พม่าโบราณ) ไปทางตะวันออกกับเมืองอสานปุระ
ี
(ขอมโบราณ) ทั้งนี้ ในพงศาวดารจีนสมัยราชวงศ์ฮน ได้กล่าวถึงดินแดนแห่งนี้ไว้ว่า “สามารถเดินเรือ
ั่
จากเมืองกวางตุ้งถึงอาณาจักรทวารวดีได้ในเวลา ๕ เดือน” (อาทร จันทวิมล. ๒๕๔๘ : ๘๕)
แม้ในปัจจุบันยังไม่ทราบแน่ชัดว่า ศูนย์กลางของนครรัฐทวารวดีนั้นอยู่ในเมืองใด แต่ได้พบ
ื้
หลักฐานที่เป็นงานศิลปกรรมกระจายอยู่เกือบทั่วทุกภาคของประเทศ นับตั้งแต่พนที่ภาคกลาง
ของไทยในปัจจุบันครอบคลุมจังหวัดนครปฐม สุพรรณบุรี ราชบุรี ลพบุรี ไปจนถึงภาคเหนือ
ภาคตะวันออกเฉียงเหนือบางส่วน และภาคใต้ที่จังหวัดสุราษฎร์ธานี จึงมีความเป็นไปได้ว่าศูนย์กลาง
ณณฐ วิโย
